Quercetine: De Super Antioxidant

Quercetine, Polyfenolen en Gezondheid

Quercetine is een fascinerend, veel onderzocht type van natuurlijk voorkomende plantaardige verbinding, bekend als een flavonoïde, die zelf een type polyfenol is.¹

Polyfenolen zijn fytochemicaliën die bestaan uit fenolische ringen, en in planten bieden ze bescherming tegen biologische en omgevingsstress.²

Quercetine, misschien wel de best onderzochte van deze verbindingen, bezit talrijke farmacologische eigenschappen, zoals antiviraal, antikanker, antiproliferatief, antidiabetisch, anti-aging, ontstekingsremmend, neuroprotectief, en natuurlijk antioxidatief.^{1, 2, 7, 13}

Vergeleken met de meer bekende antioxidanten, vitamine C en E, worden dieetflavonoïden zoals quercetine, kaempferol en apigenine als veel biologisch effectiever beschouwd.^{1, 5}

Flavonoïden zijn ook belangrijk voor het voorkomen van bloedplaatjesaggregatie en lipideperoxidatie, evenals voor het bevorderen van mitochondriale biogenese, wat veel interessante therapeutische mogelijkheden opent.^{3, 10}

Spannend is dat, dankzij de lipofiele eigenschappen van het molecuul, het gemakkelijk de bloed-hersenbarrière kan passeren en zijn beschermende effecten in de hersenen kan uitoefenen.^{1, 6}

Quercetine wordt klinisch gebruikt bij de behandeling van allergieën, artritis, hart- en vaatziekten, kanker, hypertensie en ontstekingen, en er wordt onderzoek gedaan op vele gebieden, zoals epilepsie, sepsis, bescherming tegen neurodegeneratieve hersenaandoeningen zoals de ziekte van Alzheimer en andere aandoeningen.^{1, 6, 7, 12}

Quercetine als Antioxidant

Oxidatieve stress is de overmatige productie van schadelijke moleculen zoals reactieve zuurstofsoorten, wat uiteindelijk leidt tot pathologieën veroorzaakt door een ontregelde oxidatieve-antioxidante balans.

Oxidatieve stress kan bijdragen aan mitochondriale DNA-schade, lipideperoxidatie, ontsteking, apoptose (celdood) van hartspiercellen en intracellulaire eiwitdenaturatie.

De biologische structuur van quercetine maakt het een krachtige antioxidant en opruimer van reactieve zuurstofsoorten, zodat het effectief ons lichaam en zelfs onze mitochondriën kan beschermen tegen schadelijke oxidatieve stress, en helpt bij het handhaven van de oxidatieve balans.

Het is in staat om glutathione-niveaus in het lichaam te reguleren en er is aangetoond dat het de activiteit van superoxide dismutase, catalase en glutathione verbetert.

Hoe Verbetert Quercetine Anderszins de Gezondheid van de Mens?

Quercetine doet echter veel meer dan alleen het verminderen van cellulaire oxidatieve schade.

Quercetine lijkt bijvoorbeeld ook de autofagie te moduleren, dat heilige graal van anti-aging, dat ons lichaam helpt om beschadigde cellen te elimineren, met therapeutische voordelen.

Quercetine interacteert ook direct met DNA, zoals aangetoond door veel studies, hoewel het nog niet duidelijk is of het ons DNA beschermt tegen oxidatieve schade, of misschien zelfs eerdere schade repareert.

Recent onderzoek toont aan dat quercetine het vermogen heeft om overtollig ijzer uit het lichaam te te verwijderen, wat niet alleen zeer oxidatief en potentieel DNA-schadelijk is, maar ook in grote hoeveelheden nodig is voor de proliferatie van kankercellen, wat bijdraagt aan zijn therapeutische potentieel voor kankertherapie.^{11, 15}

Wat Zijn de Meest Evidence-Based Toepassingen van Quercetine?

Hier zijn enkele korte samenvattingen van de meest recente onderzoekscompilaties over quercetine:

• Ontsteking: Een meta-analyse van gerandomiseerde gecontroleerde studies bij mensen vond significante verminderingen van circulerende CRP, een ontstekingsbiomarker, bij patiënten met een gediagnosticeerde ziekte.⁸

• Reumatoïde Artritis: Een gerandomiseerde gecontroleerde studie bij vrouwen met reumatoïde artritis toonde verminderde ochtendstijfheid en pijn, significant verminderde gevoeligheid van gewrichten, verbeterde ziekteactiviteit en algemene gezondheidsscores, evenals significant verminderde aantallen patiënten met actieve ziekte in de quercetine-groep. Plasmaspiegels van tumornecrosefactor alfa waren ook significant verlaagd in de quercetine-groep.⁹

• Neuroprotectie: Een recente literatuurstudie over de neurofarmacologische effecten van quercetine onthulde dat het beschermt tegen neurotoxische chemicaliën, neuronale verwondingen en neurodegeneratie voorkomt en verlicht, en sterk beschermend lijkt te zijn tegen vele neurodegeneratieve ziekten.¹²

• Diabetes: De antihyperglycemische werking van quercetine, zoals het verbeteren van insulinegevoeligheid, insulineresistentie en bevordering van glycogeensynthese, zijn allemaal gekoppeld aan de stimulatie van pancreas beta-cellen, en bieden veel hoop op dit gebied.¹³

• Antiviraal: Quercetine wordt intensief bestudeerd vanwege het veelbelovende antivirale potentieel, waaronder polymerase, reverse transcriptase & protease remming, DNA-gyrase onderdrukking, en binding van virale capside-eiwitten.¹⁴

Hoe Kan Ik Quercetine in Mijn Dieet Opnemen en de Absorptie Verbeteren?

Quercetine komt veel voor in het plantenrijk en in het menselijke dieet, met enkele van de rijkste algemeen geconsumeerde bronnen zoals uien, druiven, kersen, appels, mango's, citrusvruchten, boekweit, pruimen, tomaten en thee.

Algemene culinaire kruiden, evenals populaire kruidengeneesmiddelen, zijn bijzonder rijke bronnen van quercetine, waaronder venkel, kurkuma, ashwagandha, amla, heilige basilicum, zoethout, gotu kola, Sint-janskruid, koriander en nog veel meer.³

Onderzoek naar de absorptie van quercetine bij mensen is gaande, met gemengde resultaten, maar er wordt over het algemeen aangenomen dat quercetine gemakkelijk wordt opgenomen vanwege zijn lipofiele aard, en toenemende orale doses correleren met verhoogde serumspiegels.³

Een typische dagelijkse inname bij mensen is 5-100 mg, maar de meeste klinische studies gebruiken 500 tot 1000 mg per dag in verdeelde doses, en de absorptie kan worden verbeterd door quercetine in te nemen bij een vetrijke maaltijd, of door het samen met lecithine, appelpectine, of oligosachariden zoals inuline te nemen.^{4, 5}

Hoe Wordt Quercetine Gemetaboliseerd?

In voedsel is quercetine aanwezig als quercetine-glycosiden, die in de darm worden gehydrolyseerd, waardoor aglycon vrijkomt, dat vervolgens wordt opgenomen en gemetaboliseerd in geglucuronideerde, gemethyleerde en gesulfateerde complexen, die stabieler zijn voor circulatie in het bloedplasma.^{14, 15}

Onderzoekers verkennen nu steeds meer het metabolisme van quercetine, met interessante ontdekkingen, zoals gemethyleerde quercetine-glucuroniden in levercellen, waar het bescherming biedt tegen lokale oxidatieve stress, en zijn activering van het Nrf2-metabole pad in pancreasweefsels zou sterk bijdragen aan zijn antidiabetische effecten.¹⁵

Er wordt nog veel meer onderzoek gedaan in dit spannende veld, dus blijf op de hoogte voor toekomstige updates!

Referenties:

1. Wang, G., Wang, Y., Yao, L. et al. Pharmacological activity of quercetin: An updated review. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, vol 2022, Article ID 3997190 https://doi.org/10.1155/2022/3997190
2. Maurya, D. & Maurya, P.K. Health Benefits of Quercetin in Age-Related Diseases. Molecules 2022, 27(8) https://doi.org/10.3390/molecules27082498
3. Randi L. Edwards, Tiffany Lyon, Sheldon E. Litwin, Alexander Rabovsky, J. David Symons, Thunder Jalili, Quercetin Reduces Blood Pressure in Hypertensive Subjects, The Journal of Nutrition, Volume 137, Issue 11, November 2007 https://doi.org/10.1093/jn/137.11.2405
4. Batiha, G.E.-S.; Beshbishy, A.M.; Ikram, M.; Mulla, Z.S.; El-Hack, M.E.A.; Taha, A.E.; Algammal, A.M.; Elewa, Y.H.A. The Pharmacological Activity, Biochemical Properties, and Pharmacokinetics of the Major Natural Polyphenolic Flavonoid: Quercetin. Foods 2020, 9, 374. https://doi.org/10.3390/foods9030374
5. Randi L. Edwards, Tiffany Lyon, Sheldon E. Litwin, Alexander Rabovsky, J. David Symons, Thunder Jalili, Quercetin Reduces Blood Pressure in Hypertensive Subjects, The Journal of Nutrition, Volume 137, Issue 11, November 2007, Pages 2405–2411 https://doi.org/10.1093/jn/137.11.2405
6. Kressler J, Millard-Stafford M, Warren GL. Quercetin and endurance exercise capacity: a systematic review and meta-analysis. Med Sci Sports Exerc. 2011 Dec;43(12):2396-404. doi: 10.1249/MSS.0b013e31822495a
7. Erratum in: Med Sci Sports Exerc. 2012 Mar;44(3):558-9. PMID: 21606866. https://doi.org/10.1093/jn/137.11.2405
8. Qian Deng, Xiao Xue Li, Yanting Fang, Xin Chen, Jingui Xue, "Therapeutic Potential of Quercetin as an Antiatherosclerotic Agent in Atherosclerotic Cardiovascular Disease: A Review", Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, vol. 2020, Article ID 5926381, 12 pages, 2020. https://doi.org/10.1155/2020/5926381
9. Qiaowen Ou, Zhifen Zheng, Yongyi Zhao & Weiqun Lin (2020) Impact of quercetin on systemic levels of inflammation: a meta-analysis of randomised controlled human trials, International Journal of Food Sciences and Nutrition, 71:2, 152-163, DOI: 10.1080/09637486.2019.1627515
10. Fatemeh Javadi, Arman Ahmadzadeh, Shahryar Eghtesadi, Naheed Aryaeian, Mozhdeh Zabihiyeganeh, Abbas Rahimi Foroushani & Shima Jazayeri (2017) The Effect of Quercetin on Inflammatory Factors and Clinical Symptoms in Women with Rheumatoid Arthritis: A Double-Blind, Randomized Controlled Trial, Journal of the American College of Nutrition, 36:1, 9-15, DOI: 10.1080/07315724.2016.1140093
11. Milad Ashrafizadeh, Zahra Ahmadi, Tahereh Farkhondeh & Saeed Samarghandian (2022) Autophagy as a molecular target of quercetin underlying its protective effects in human diseases, Archives of Physiology and Biochemistry, 128:1, 200-208, DOI: 10.1080/13813455.2019.1671458
12. Mingming Yin, Yongping Liu & Yi Chen (2021) Iron metabolism: an emerging therapeutic target underlying the anti-cancer effect of quercetin, Free Radical Research, 55:3, 296-303, DOI: 10.1080/10715762.2021.1898604
13. Islam MS, Quispe C, Hossain R, Islam MT, Al-Harrasi A, Al-Rawahi A, Martorell M, Mamurova A, Seilkhan A, Altybaeva N, Abdullayeva B, Docea AO, Calina D and Sharifi-Rad J (2021) Neuropharmacological Effects of Quercetin: A LiteratureBased Review. Front. Pharmacol. 12:665031. doi: 10.3389/fphar.2021.66503
14. Bahare Salehi, Laura Machin, Lianet Monzote, Javad Sharifi-Rad, Shahira M. Ezzat, Mohamed A. Salem, Rana M. Merghany, Nihal M. El Mahdy, Ceyda Sibel Kılıç, Oksana Sytar, Mehdi Sharifi-Rad, Farukh Sharopov, Natália Martins, Miquel Martorell, and William C. Cho. Therapeutic Potential of Quercetin: New Insights and Perspectives for Human Health. ACS Omega 2020 5 (20), 11849-11872 DOI: 10.1021/acsomega.0c01818
15. Di Petrillo, A., Orrù, G., Fais, A., & Fantini, M. C. (2022). Quercetin and its derivates as antiviral potentials: A comprehensive review. Phytotherapy Research, 36( 1), 266– 278. https://doi.org/10.1002/ptr.7309
16. Michala AS, Pritsa A. Quercetin: A Molecule of Great Biochemical and Clinical Value and Its Beneficial Effect on Diabetes and Cancer. Diseases. 2022 Jun 29;10(3):37. doi: 10.3390/diseases10030037. PMID: 35892731; PMCID: PMC9326669.