Το αλκοόλ υπάρχει παντού και αποτελεί συχνά σημαντικό μέρος των διασκεδαστικών πάρτι, των γιορτών και της καθημερινότητας. Όλοι γνωρίζουμε ότι η συχνή και υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ επιφέρει πολύ άσχημες επιπτώσεις στο μυαλό και το σώμα μας. Ωστόσο, πώς επηρεάζει η τακτική κατανάλωση αλκοόλ τη γήρανση; Θα γεράσουμε πιο γρήγορα αν πίνουμε αλκοόλ;
Σε αυτό το άρθρο, εξετάζουμε ορισμένα σημαντικά ερωτήματα σχετικά με το αλκοόλ και την επίδρασή του στη γήρανση, βασιζόμενοι σε επιστημονικές μελέτες για να δώσουμε μια σαφή προοπτική.
Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για το πώς η κατανάλωση αλκοόλ επηρεάζει τη γήρανσή σας, συνεχίστε να διαβάζετε!
Τι μπορεί να κάνει το αλκοόλ στη βιολογική σας ηλικία;
Η βιολογική ηλικία αντικατοπτρίζει τη φυσιολογική κατάσταση του σώματός σας, η οποία μπορεί να διαφέρει πολύ από τη χρονολογική σας ηλικία.
Έχει βρεθεί ότι το αλκοόλ επηρεάζει τη βιολογική γήρανση μέσω των επιπτώσεών του στην κυτταρική υγεία και τη φλεγμονή (1-3). Ακολουθεί ένας κατάλογος με τις αρνητικές επιπτώσεις της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ (4):
- Επιταχύνει το οξειδωτικό στρες,
- Καταστρέφει το DNA,
- Μειώνει το NAD+: αναλογία NADH,
- Διεγείρει τη μείωση των τελομερών, των προστατευτικών καλυμμάτων στα άκρα των χρωμοσωμάτων, τα οποία φυσιολογικά μικραίνουν με την ηλικία. (2).
Σε προηγούμενη μελέτη, οι ερευνητές ανακάλυψαν μια σχέση μεταξύ του μικρότερου μήκους των τελομερών και της βαριάς κατανάλωσης αλκοόλ. Σύμφωνα με αυτή τη μελέτη, το μήκος των τελομερών μειώθηκε σχεδόν στο μισό σε άτομα με μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ σε σύγκριση με άτομα που πίνουν μόνο περιστασιακά (2).
Η μελέτη αυτή κατέδειξε επίσης άμεση συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης αλκοόλ και της υγείας των τελομερών, δείχνοντας ότι το μήκος των τελομερών μειώνεται με την αύξηση της ημερήσιας κατανάλωσης αλκοόλ. Το μήκος των τελομερών όσων έπιναν περισσότερες από τέσσερις μονάδες ποτού την ημέρα - περίπου τέσσερα τυποποιημένα κουτιά ή μπουκάλια μπύρας - ήταν πολύ μικρότερο από εκείνο όσων δεν έπιναν αλκοόλ. Τα αποτελέσματα αυτά υποδηλώνουν ότι η υψηλότερη κατανάλωση αλκοόλ συνδέεται με ταχύτερη κυτταρική γήρανση (2).
Η μείωση των τελομερών συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων ασθενειών όπως ο καρκίνος, τα καρδιαγγειακά προβλήματα και οι νευροεκφυλιστικές διαταραχές (2).
Σας γερνάει το αλκοόλ;
Η σύντομη απάντηση είναι ναι: η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να γεράσει την υγεία και την εμφάνισή σας. Το αλκοόλ σας αφυδατώνει, μειώνει την ελαστικότητα του δέρματος και συμβάλλει στην εμφάνιση ρυτίδων. Το αλκοόλ μειώνει επίσης τις ποσότητες βασικών βιταμινών, όπως η βιταμίνη Α, που αποτελεί βασικό παράγοντα για την αποκατάσταση του δέρματος, και η βιταμίνη C, η οποία καταπολεμά τις ελεύθερες ρίζες (4).
Εσωτερικά, το αλκοόλ επιβαρύνει το συκώτι σας, το οποίο είναι ζωτικής σημασίας για την αποτοξίνωση και την απομάκρυνση του αλκοόλ από το σώμα σας. Η χρόνια κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να οδηγήσει σε ηπατική βλάβη, ορμονικές ανισορροπίες, οξειδωτικό στρες και συστηματική φλεγμονή, τα οποία συμβάλλουν στην πρόωρη γήρανση (4).
Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ ταυτόχρονα ή η κατανάλωση πολλών ποτών κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο επιβλαβών συνεπειών, συμπεριλαμβανομένων των τραυματισμών και των προβλημάτων υγείας (5).
Η βαριά κατανάλωση αλκοόλ προκαλεί επίσης πρόωρη εμφάνιση ασθενειών που σχετίζονται με την ηλικία, όπως (3):
- Συστηματική φλεγμονή,
- Διαταραχές ύπνου,
- Καρκίνοι,
- Γνωστική έκπτωση,
- Κίνδυνος τραυματισμού και θανάτου από πτώσεις και άλλα ατυχήματα.
Επίσης, τα άτομα που κάνουν συνεχή κατάχρηση αλκοόλ με την πάροδο του χρόνου αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν διαταραχή της χρήσης αλκοόλ (AUD), που ονομάζεται επίσης εξάρτηση από το αλκοόλ (5).
Πώς σας γερνάει η κατανάλωση αλκοόλ;
Το αλκοόλ μπορεί να σας γεράσει με πολλούς διαφορετικούς τρόπους που σχετίζονται με τον μεταβολισμό σας. Μερικοί από αυτούς είναι οι εξής:
- Διατροφική ανεπάρκεια: Το αλκοόλ θεωρείται κενή θερμίδα και συμβάλλει σε μακροχρόνια διατροφικά ελλείμματα, μειώνοντας τα επίπεδα των μικροθρεπτικών συστατικών (ψευδάργυρος, ασβέστιο, μαγνήσιο) και των βιταμινών (4).
- Κυτταρική βλάβη: Το αλκοόλ αυξάνει την παραγωγή ελεύθερων ριζών, των ασταθών μορίων που προκαλούν βλάβες στα κύτταρα, τις πρωτεΐνες και το DNA. Αυτό το οξειδωτικό στρες επιταχύνει τη γήρανση και αυξάνει την ευπάθεια σε ασθένειες (4).
- Φλεγμονή: Η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να διεγείρει την παραγωγή φλεγμονωδών μορίων, προάγοντας τη χρόνια φλεγμονή στο σώμα (6).
- Απώλεια μυϊκής μάζας και λειτουργία: Η οξεία και χρόνια χρήση αλκοόλ οδηγεί σε αλλαγές στους μυς σας, καταστρέφοντάς τους και εμποδίζοντάς σας να αναπτύξετε νέους. (7).
Εξερευνήστε τα άρθρα μας και ανακαλύψτε πώς να καταπολεμήσετε τις επιπτώσεις της κατανάλωσης αλκοόλ, όπως χρόνια φλεγμονή και βλάβη από ελεύθερες ρίζες.
Το αλκοόλ γερνά τον εγκέφαλό σας;
Ο εγκέφαλος θα υποστεί βλάβη και από την επίδραση της βαριάς κατανάλωσης αλκοόλ. Είναι γνωστό ότι η χρόνια βαριά κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια όγκου του εγκεφάλου, ιδίως στις περιοχές που είναι υπεύθυνες για τη μνήμη, τη λήψη αποφάσεων και τη μάθηση (1, 8).
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nature Communications το 2022 έδειξε ότι ακόμη και η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ - ένα έως δύο ποτά την ημέρα - μπορεί να μειώσει τον όγκο της φαιάς ουσίας στον εγκέφαλο (8). Το αλκοόλ παρεμβαίνει στον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλός σας στέλνει σήματα στα κύτταρα, κυρίως μέσω των νευροδιαβιβαστών. Με την πάροδο του χρόνου, η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να αυξήσει την ευαισθησία σε παθολογίες και ασθένειες του εγκεφάλου που σχετίζονται με την ηλικία (8,9).
Ορισμένα ευρήματα λένε ότι η ελαφριά έως μέτρια κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να έχει προστατευτική επίδραση στην καρδιαγγειακή υγεία, γεγονός που θα βοηθούσε και τον εγκέφαλο. Ωστόσο, τα ευρήματα αυτά παραμένουν αμφιλεγόμενα (10). Αυτά συνδέονται κυρίως με την κατανάλωση κόκκινου κρασιού και την ύπαρξη κάποιων πολυφαινολών μαζί με το αλκοόλ σε αυτό.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το αλκοόλ είναι μια τοξική, εθιστική ουσία που έχει ταξινομηθεί ως καρκινογόνος της ομάδας 1 από τον Διεθνή Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο. Η αιθανόλη (αλκοόλ) συμβάλλει στην ανάπτυξη καρκίνου μέσω βιολογικών μηχανισμών καθώς μεταβολίζεται στο σώμα. Αυτό σημαίνει ότι κάθε αλκοολούχο ποτό, ανεξάρτητα από την τιμή ή την ποιότητά του, ενέχει κίνδυνο καρκίνου (11).
Οι Διατροφικές Οδηγίες για τους Αμερικανούς συνιστούν στους ενήλικες που βρίσκονται σε νόμιμη ηλικία κατανάλωσης να επιλέγουν είτε να μην πίνουν είτε να πίνουν με μέτρο.
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), τα διαθέσιμα σήμερα επιστημονικά στοιχεία δεν μπορούν να πουν πού τελειώνει η προστασία της καρδιάς από το αλκοόλ και πού αρχίζουν οι κακές καρκινογόνες επιδράσεις. Αυτό σημαίνει ότι κανένα επίπεδο κατανάλωσης αλκοόλ δεν θεωρείται ασφαλές για την υγεία μας (11).
Σε ποια ηλικία πρέπει να σταματήσετε να πίνετε αλκοόλ;
Δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη ηλικία κατά την οποία πρέπει να σταματήσετε να πίνετε αλκοόλ, καθώς οι επιπτώσεις του αλκοόλ αλλάζουν ανάλογα με την ατομική υγεία, τη γενετική και τις συνήθειες κατανάλωσης. Ωστόσο, καθώς μεγαλώνουμε, το σώμα μας επεξεργάζεται το αλκοόλ λιγότερο αποτελεσματικά και ο κίνδυνος βλάβης που σχετίζεται με το αλκοόλ αυξάνεται (5).
Το Εθνικό Ινστιτούτο για τη Γήρανση προτείνει ότι οι ηλικιωμένοι πρέπει να καταναλώνουν αλκοόλ με προσοχή, λόγω:
- της χρήσης φαρμάκων,
- της υγείας του ήπατος,
- του πιθανού κινδύνου πτώσης (5).
Η μείωση ή η αποχή από το αλκοόλ μπορεί να σας κάνει καλό σε οποιαδήποτε ηλικία, ειδικά αν παρατηρήσετε παρενέργειες. Υπάρχουν πολλοί πιθανοί λόγοι για να μειώσετε ή να σταματήσετε να πίνετε. Δείτε ορισμένους παρακάτω (5):
- Έλεγχος του διαβήτη,
- Διατήρηση υγιών επιπέδων αρτηριακής πίεσης,
- Υποστήριξη της σωστής λειτουργίας του ήπατος,
- Μην οδηγείτε υπό την επήρεια αλκοόλ για να αποφύγετε νομικά ζητήματα, τραυματισμό δικό σας ή άλλων,
- Μειώστε τον κίνδυνο να πέσετε και να τραυματιστείτε,
- Δεν θα αισθάνεστε λιγότερη υπνηλία ή ναυτία το πρωί,
- Aσχοληθείτε ξανά με δραστηριότητες που σας αρέσουν,
- Αποφύγετε την αμηχανία που σχετίζεται με τη συμπεριφορά σας όταν πίνετε,
- Προστατέψτε και καλλιεργήστε τις σχέσεις σας με τους φίλους και τους αγαπημένους σας.
Μπορείτε να αντιστρέψετε τη γήρανση που προκαλείται από το αλκοόλ;
Τα καλά νέα είναι ότι πολλές από τις επιπτώσεις του αλκοόλ φαίνεται να είναι αναστρέψιμες σε κάποιο βαθμό αν μειώσετε ή σταματήσετε την κατανάλωση αλκοόλ.
Τα τρέχοντα στοιχεία δείχνουν ότι η διακοπή της κατανάλωσης αλκοόλ βοηθά σημαντικά στην αποκατάσταση (12). Χρειάζονται περισσότερες έρευνες για να διαπιστωθεί αν η διακοπή του αλκοόλ μετά από χρόνια κατανάλωση αποκαθιστά πλήρως την υγεία των οργάνων που επηρεάζονται, συμπεριλαμβανομένης της καρδιάς, του ήπατος, του γαστρεντερικού σωλήνα, του παγκρέατος και των οστών.
Μια ισορροπημένη προοπτική
Γνωρίζουμε ότι υπάρχουν πολλοί κίνδυνοι για την υγεία που συνδέονται με την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και ότι η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ μπορεί πραγματικά να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο γερνάτε. Ωστόσο, μπορεί να είναι δύσκολο να μείνετε τελείως μακριά από την περιστασιακή ή κοινωνική κατανάλωση αλκοόλ. Αν πίνετε ένα ποτό πού και πού για γιορτάσετε ή να διασκεδάσετε, τότε δεν υπάρχει πρόβλημα. Φυσικά, το μέτρο είναι το κλειδί!
Η καλύτερη προσέγγιση για εσάς είναι να προσέχετε την κατανάλωση αλκοόλ και να δίνετε προτεραιότητα στη συνολική ευεξία:
- μια ισορροπημένη διατροφή,
- τακτική άσκηση,
- επαρκής ύπνος.
Συμπέρασμα
Το αλκοόλ μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τη βιολογική και εγκεφαλική γήρανση και η υπερβολική κατανάλωσή μπορεί να βλάψει το σώμα σας ακόμη και σε κυτταρικό επίπεδο. Ωστόσο, μειώνοντας ή "κόβοντας" τελείως το αλκοόλ, μπορείτε ενδεχομένως να αντιστρέψετε ορισμένες επιδράσεις της γήρανσης.
Εάν ανησυχείτε για το πώς το αλκοόλ μπορεί να επηρεάζει την υγεία σας, σκεφτείτε να συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία υγείας για να αναπτύξετε ένα πλάνο που να συμβαδίζει με τους στόχους σας.
Βιβλιογραφικές πηγές:
- Topiwala A, Wang C, Ebmeier KP, Burgess S, Bell S, Levey DF, et al. Associations between moderate alcohol consumption, brain iron, and cognition in UK Biobank participants: Observational and mendelian randomization analyses. PLoS Med. 2022 Jul 1;19(7). https://doi.org/10.1371/journal.pmed.1004039
- Pavanello S, Hoxha M, Dioni L, Bertazzi PA, Snenghi R, Nalesso A, et al. Shortened telomeres in individuals with abuse in alcohol consumption. Int J Cancer. 2011 Aug 15;129(4):983. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3125427/
- White AM, Orosz A, Powell PA, Koob GF. Alcohol and aging – An area of increasing concern. 2023 Mar 1;107:19–27. https://doi.org/10.1016/j.alcohol.2022.07.005
- Simon L, Souza-Smith FM, Molina PE. Alcohol-associated tissue injury: current views on pathophysiological mechanisms. Annu Rev Physiol. 2022;84:87. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11268381/
- Facts About Aging and Alcohol | National Institute on Aging. Available from: https://www.nia.nih.gov/health/alcohol-misuse-or-alcohol-use-disorder/facts-about-aging-and-alcohol#the-effects-of-alcohol-change-as-we-age
- Crews FT, Bechara R, Brown LA, Guidot DM, Mandrekar P, Oak S, et al. Cytokines and alcohol. Alcohol Clin Exp Res. 2006;30(4):720–30. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16573591/
- Simon L, Bourgeois BL, Molina PE. Alcohol and skeletal muscle in health and disease. Alcohol Res. 2023;43(1):04. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10627576/
- Daviet R, Aydogan G, Jagannathan K, Spilka N, Koellinger PD, Kranzler HR, et al. Associations between alcohol consumption and gray and white matter volumes in the UK Biobank. Nature Communications 2022;13(1):1–11. https://www.nature.com/articles/s41467-022-28735-5
- Evangelou E, Suzuki H, Bai W, Pazoki R, Gao H, Matthews PM, et al. Alcohol consumption in the general population is associated with structural changes in multiple organ systems. Elife. 2021;10:e65325. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8192119/
- Bryazka D, Reitsma MB, Griswold MG, Abate KH, Abbafati C, Abbasi-Kangevari M, et al. Population-level risks of alcohol consumption by amount, geography, age, sex, and year: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2020. The Lancet. 2022;400(10347):185–235. http://www.thelancet.com/article/S0140673622008479/fulltext
- No level of alcohol consumption is safe for our health. Available from: https://www.who.int/europe/news/item/04-01-2023-no-level-of-alcohol-consumption-is-safe-for-our-health
- Thomes PG, Rasineni K, Saraswathi V, Kharbanda KK, Clemens DL, Sweeney SA, et al. Natural recovery by the liver and other organs after chronic alcohol use. Alcohol Res. 2021;41(1). https://doi.org/10.35946/arcr.v41.1.05
