Κουερσετίνη: Το σούπερ αντιοξειδωτικό

Κουερσετίνη, πολυφαινόλες και υγεία

Η Κουερσετίνη είναι ένας συναρπαστικός, έντονα ερευνημένος τύπος φυσικής και ευρέως διαδεδομένης φυτικής ένωσης, γνωστής ως φλαβονοειδές, τα οποία είναι τύποι πολυφαινολών.¹

Οι πολυφαινόλες είναι φυτοχημικές ουσίες που αποτελούνται από φαινολικούς δακτυλίους και στα φυτά είναι προστατευτικές έναντι του βιολογικού και περιβαλλοντικού στρες².

Η Κουερσετίνη, ίσως η καλύτερα ερευνημένη από αυτές τις ενώσεις, διαθέτει πολυάριθμες φαρμακολογικές ιδιότητες, όπως είναι αντιιική, αντικαρκινική, αντιπολλαπλασιαστική, αντιδιαβητική, αντιγηραντική, αντιφλεγμονώδης, νευροπροστατευτική και φυσικά αντιοξειδωτική.
^{1, 2, 7, 13}.

Σε σύγκριση με τα πιο γνωστά αντιοξειδωτικά, τη βιταμίνη C και την Ε, τα διαιτητικά φλαβονοειδή, όπως η Κουερσετίνη, η καεμφερόλη και η απιγενίνη, θεωρούνται βιολογικά πολύ πιο αποτελεσματικά^{1, 5}.

Τα φλαβονοειδή είναι επίσης σημαντικά για την πρόληψη της συσσώρευσης των αιμοπεταλίων και της υπεροξείδωσης των λιπιδίων, καθώς και για την ενίσχυση της βιογένεσης των μιτοχονδρίων, κάτι το οποίο ανοίγει πολλές ενδιαφέρουσες θεραπευτικές δυνατότητες.^{3, 10}.

Το συναρπαστικό είναι ότι, λόγω των λιπόφιλων ιδιοτήτων του μορίου, μπορεί εύκολα να διασχίσει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και να ασκήσει τα προστατευτικά του αποτελέσματα στο εσωτερικό του εγκεφάλου.^{1, 6}.

Η Κουερσετίνη χρησιμοποιείται κλινικά στη θεραπεία των αλλεργιών, της αρθρίτιδας, των καρδιαγγειακών διαταραχών, του καρκίνου, της υπέρτασης και της φλεγμονής, ενώ η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη σε πολλούς τομείς, όπως για την επιληψία, τη σήψη, την προστασία από νευροεκφυλιστικές διαταραχές του εγκεφάλου, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ και πολλά άλλα.^{1, 6, 7, 12}.

Η Κουερσετίνη ως αντιοξειδωτικό

Το οξειδωτικό στρες είναι η υπερβολική παραγωγή βλαβερών μορίων, όπως τα αντιδραστικά είδη οξυγόνου, που τελικά οδηγεί σε παθολογικές καταστάσεις που προκαλούνται από μια απορρυθμισμένη οξειδωτική - αντιοξειδωτική ισορροπία.

Το οξειδωτικό στρες μπορεί να συμβάλει στη βλάβη του μιτοχονδριακού DNA, στην υπεροξείδωση των λιπιδίων, στη φλεγμονή, στην απόπτωση (κυτταρικός θάνατος) του καρδιακού μυός και στη μετουσίωση των ενδοκυτταρικών πρωτεϊνών.

Η βιολογική δομή της Κουερσετίνης την καθιστά ισχυρό αντιοξειδωτικό και συλλέκτη των αντιδραστικών ειδών οξυγόνου, έτσι ώστε να μπορεί να προστατεύσει αποτελεσματικά το σώμα μας και ακόμη και τα μιτοχόνδριά μας από το βλαβερό οξειδωτικό στρες, καθώς και να συμβάλει στη διατήρηση της οξειδωτικής ισορροπίας.

Μπορεί να ρυθμίζει τα επίπεδα γλουταθειόνης στον οργανισμό και έχει αποδειχθεί ότι ενισχύει τη δραστηριότητα της υπεροξειδικής δισμουτάσης, της καταλάσης και της γλουταθειόνης.

Με ποιον άλλο τρόπο μπορεί η Κουερσετίνη να βελτιώσει την ανθρώπινη υγεία;

Ωστόσο, η Κουερσετίνη κάνει πολύ περισσότερα από τη μείωση της κυτταρικής οξειδωτικής βλάβης.

Για παράδειγμα, η Κουερσετίνη φαίνεται επίσης να συμβάλλει στη ρύθμιση της αυτοφαγίας, αυτού του ιερού δισκοπότηρου της αντιγήρανσης, που είναι η διαδικασία αυτοκαθαρισμού του σώματός μας για την εξάλειψη των κατεστραμμένων κυττάρων, με θεραπευτικά οφέλη.

Η Κουερσετίνη αλληλεπιδρά επίσης άμεσα με το DNA, όπως έχουν δείξει πολλές μελέτες, ωστόσο, δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί αν προστατεύει το DNA μας από οξειδωτικές βλάβες ή ίσως ακόμη και αν επιδιορθώνει προηγούμενες βλάβες.

Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι η Κουερσετίνη έχει την ικανότητα να χηλικοποιεί την περίσσεια σιδήρου από τον οργανισμό, ο οποίος όχι μόνο είναι ιδιαίτερα οξειδωτικός και δυνητικά επιζήμιος για το DNA, αλλά απαιτείται επίσης σε μεγάλες ποσότητες για τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων, προσθέτοντας με αυτόν τον τρόπο στο θεραπευτικό δυναμικό της για θεραπεία του καρκίνου^{11, 15}.

Ποιες είναι οι πιο τεκμηριωμένες εφαρμογές όσον αφορά την Κουερσετίνη;

Ακολουθούν μερικές σύντομες περιλήψεις των πιο πρόσφατων ερευνητικών συλλογών σχετικά με την Κουερσετίνη.

Φλεγμονή: Μια μετα-ανάλυση τυχαιοποιημένων δοκιμών ελέγχου σε ανθρώπους διαπίστωσε σημαντικές μειώσεις στην κυκλοφορούσα CRP, έναν φλεγμονώδη βιοδείκτη, σε ασθενείς με διαγνωσμένη ασθένεια⁸.

Ρευματοειδής αρθρίτιδα: Μια τυχαιοποιημένη δοκιμή ελέγχου σε γυναίκες με ρευματοειδή αρθρίτιδα έδειξε μειωμένο πόνο νωρίς το πρωί και μετά τη δραστηριότητα, σημαντικά μειωμένο αριθμό ευαίσθητων αρθρώσεων, βελτιωμένη δραστηριότητα της νόσου και βαθμολογία γενικής αξιολόγησης της υγείας, καθώς και σημαντικά μειωμένο αριθμό ασθενών με ενεργή νόσο στην ομάδα της Κουερσετίνης. Τα επίπεδα του παράγοντα νέκρωσης όγκου άλφα στο πλάσμα μειώθηκαν επίσης σημαντικά στην ομάδα της Κουερσετίνης⁹.

Νευροπροστασία: Μια πρόσφατη βιβλιογραφική ανασκόπηση σχετικά με τις νευροφαρμακολογικές επιδράσεις της Κουερσετίνης αποκάλυψε ότι μπορεί να προστατεύσει από νευροτοξικές χημικές ουσίες, να αποτρέψει και να μετριάσει τους νευρωνικούς τραυματισμούς καθώς και τον νευροεκφυλισμό και φαίνεται να προστατεύει έντονα από πολλές νευροεκφυλιστικές ασθένειες¹².

Διαβήτης: Οι αντιυπεργλυκαιμικές δράσεις της Κουερσετίνης, όπως η βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη, η αντίσταση στην ινσουλίνη και η προώθηση της σύνθεσης γλυκογόνου, συνδέονται με τη διέγερση των παγκρεατικών βήτα κυττάρων και προσφέρει πολλά αξιοσημείωτα αποτελέσματα όσον αφορά αυτή την ασθένεια¹³.

Αντιιικά: Η Κουερσετίνη μελετάται εντατικά για το πολλά υποσχόμενο αντιικό δυναμικό της, το οποίο περιλαμβάνει πολυμεράση, αντίστροφη μεταγραφάση & αναστολή πρωτεάσης, καταστολή της γυράσης του DNA και δέσμευση των ιικών πρωτεϊνών καψιδίου¹⁴.

Πώς μπορώ να ενσωματώσω την Κουερσετίνη στη διατροφή μου & να ενισχύσω την απορρόφηση;

Η Κουερσετίνη εμφανίζεται ευρέως στο φυτικό βασίλειο και στην ανθρώπινη διατροφή, με μερικές από τις πλουσιότερες πηγές που καταναλώνονται συνήθως να είναι τα κρεμμύδια, τα σταφύλια, τα κεράσια, τα μήλα, τα μάνγκο, τα εσπεριδοειδή, το φαγόπυρο, τα δαμάσκηνα, οι ντομάτες και το τσάι.

Τα κοινά μαγειρικά μπαχαρικά, καθώς και τα δημοφιλή φυτικά φάρμακα, είναι ιδιαίτερα πλούσιες πηγές Κουερσετίνης, όπως μάραθο, κουρκούμη, ασβαγκάντα, ινδικό φραγκοστάφυλο, ιερό βασιλικό, γλυκόριζα, σεντέλα (gotu kola), βαλσαμόχορτο, κόλιανδρο & πολλά άλλα³.

Η έρευνα για την απορρόφηση της Kουερσετίνης στον άνθρωπο συνεχίζεται, με μικτά αποτελέσματα, ωστόσο γενικά θεωρείται ότι η Kουερσετίνη απορροφάται εύκολα λόγω της λιπόφιλης φύσης της και οι αυξανόμενες δόσεις από του στόματος συσχετίζονται με αυξημένα επίπεδα ορού³.

Μια τυπική διαιτητική πρόσληψη στον άνθρωπο είναι 5-100 mg ημερησίως, αλλά οι περισσότερες κλινικές μελέτες χρησιμοποιούν 500 έως 1000 mg ημερησίως σε διαιρεμένες δόσεις και η απορρόφηση μπορεί να ενισχυθεί με την κατανάλωση Κουερσετίνης παρουσία γεύματος με λιπαρά ή με τη λήψη της μαζί με κάποια λεκιθίνη, πηκτίνη μήλου ή ολιγοσακχαρίτες όπως η ινουλίνη^{4, 5}.

Πώς μεταβολίζεται η Κουερσετίνη;

Στα τρόφιμα, η Κουερσετίνη είναι παρούσα ως γλυκοσίδες Κουερσετίνης, οι οποίες υδρολύονται στον έντεροκοκο, απελευθερώνοντας αγλυκόνη, η οποία στη συνέχεια απορροφάται και μεταβολίζεται σε γλυκουρονιδοποιημένα, μεθυλιωμένα και θειωμένα σύμπλοκα, τα οποία είναι πιο σταθερά για κυκλοφορία στο πλάσμα του αίματος^{14, 15.}

Οι ερευνητές διερευνούν τώρα όλο και περισσότερο το μεταβολισμό της Κουερσετίνης, με ενδιαφέρουσες ανακαλύψεις, όπως τα μεθυλιωμένα γλυκουρονίδια της Κουερσετίνης που βρίσκονται στα ηπατικά κύτταρα, όπου η προστασία της από το τοπικό οξειδωτικό στρες και η ενεργοποίηση της μεταβολικής οδού Nrf2 στους παγκρεατικούς ιστούς θα συνέβαλε σημαντικά στις αντιδιαβητικές επιδράσεις της¹⁵.

Πολύ περισσότερη έρευνα διεξάγεται σε αυτόν τον συναρπαστικό χώρο, οπότε μείνετε συντονισμένοι για μελλοντικές ενημερώσεις!

Παραπομπές:

1. Wang, G., Wang, Y., Yao, L. et al. Pharmacological activity of quercetin: An updated review. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, vol 2022, Article ID 3997190 https://doi.org/10.1155/2022/3997190
2. Maurya, D. & Maurya, P.K. Health Benefits of Quercetin in Age-Related Diseases. Molecules 2022, 27(8) https://doi.org/10.3390/molecules27082498
3. Randi L. Edwards, Tiffany Lyon, Sheldon E. Litwin, Alexander Rabovsky, J. David Symons, Thunder Jalili, Quercetin Reduces Blood Pressure in Hypertensive Subjects, The Journal of Nutrition, Volume 137, Issue 11, November 2007 https://doi.org/10.1093/jn/137.11.2405
4. Batiha, G.E.-S.; Beshbishy, A.M.; Ikram, M.; Mulla, Z.S.; El-Hack, M.E.A.; Taha, A.E.; Algammal, A.M.; Elewa, Y.H.A. The Pharmacological Activity, Biochemical Properties, and Pharmacokinetics of the Major Natural Polyphenolic Flavonoid: Quercetin. Foods 2020, 9, 374. https://doi.org/10.3390/foods9030374
5. Randi L. Edwards, Tiffany Lyon, Sheldon E. Litwin, Alexander Rabovsky, J. David Symons, Thunder Jalili, Quercetin Reduces Blood Pressure in Hypertensive Subjects, The Journal of Nutrition, Volume 137, Issue 11, November 2007, Pages 2405–2411 https://doi.org/10.1093/jn/137.11.2405
6. Kressler J, Millard-Stafford M, Warren GL. Quercetin and endurance exercise capacity: a systematic review and meta-analysis. Med Sci Sports Exerc. 2011 Dec;43(12):2396-404. doi: 10.1249/MSS.0b013e31822495a
7. Erratum in: Med Sci Sports Exerc. 2012 Mar;44(3):558-9. PMID: 21606866. https://doi.org/10.1093/jn/137.11.2405
8. Qian Deng, Xiao Xue Li, Yanting Fang, Xin Chen, Jingui Xue, "Therapeutic Potential of Quercetin as an Antiatherosclerotic Agent in Atherosclerotic Cardiovascular Disease: A Review", Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, vol. 2020, Article ID 5926381, 12 pages, 2020. https://doi.org/10.1155/2020/5926381
9. Qiaowen Ou, Zhifen Zheng, Yongyi Zhao & Weiqun Lin (2020) Impact of quercetin on systemic levels of inflammation: a meta-analysis of randomised controlled human trials, International Journal of Food Sciences and Nutrition, 71:2, 152-163, DOI: 10.1080/09637486.2019.1627515
10. Fatemeh Javadi, Arman Ahmadzadeh, Shahryar Eghtesadi, Naheed Aryaeian, Mozhdeh Zabihiyeganeh, Abbas Rahimi Foroushani & Shima Jazayeri (2017) The Effect of Quercetin on Inflammatory Factors and Clinical Symptoms in Women with Rheumatoid Arthritis: A Double-Blind, Randomized Controlled Trial, Journal of the American College of Nutrition, 36:1, 9-15, DOI: 10.1080/07315724.2016.1140093
11. Milad Ashrafizadeh, Zahra Ahmadi, Tahereh Farkhondeh & Saeed Samarghandian (2022) Autophagy as a molecular target of quercetin underlying its protective effects in human diseases, Archives of Physiology and Biochemistry, 128:1, 200-208, DOI: 10.1080/13813455.2019.1671458
12. Mingming Yin, Yongping Liu & Yi Chen (2021) Iron metabolism: an emerging therapeutic target underlying the anti-cancer effect of quercetin, Free Radical Research, 55:3, 296-303, DOI: 10.1080/10715762.2021.1898604
13. Islam MS, Quispe C, Hossain R, Islam MT, Al-Harrasi A, Al-Rawahi A, Martorell M, Mamurova A, Seilkhan A, Altybaeva N, Abdullayeva B, Docea AO, Calina D and Sharifi-Rad J (2021) Neuropharmacological Effects of Quercetin: A LiteratureBased Review. Front. Pharmacol. 12:665031. doi: 10.3389/fphar.2021.66503
14. Bahare Salehi, Laura Machin, Lianet Monzote, Javad Sharifi-Rad, Shahira M. Ezzat, Mohamed A. Salem, Rana M. Merghany, Nihal M. El Mahdy, Ceyda Sibel Kılıç, Oksana Sytar, Mehdi Sharifi-Rad, Farukh Sharopov, Natália Martins, Miquel Martorell, and William C. Cho. Therapeutic Potential of Quercetin: New Insights and Perspectives for Human Health. ACS Omega 2020 5 (20), 11849-11872 DOI: 10.1021/acsomega.0c01818
15. Di Petrillo, A., Orrù, G., Fais, A., & Fantini, M. C. (2022). Quercetin and its derivates as antiviral potentials: A comprehensive review. Phytotherapy Research, 36( 1), 266– 278. https://doi.org/10.1002/ptr.7309
16. Michala AS, Pritsa A. Quercetin: A Molecule of Great Biochemical and Clinical Value and Its Beneficial Effect on Diabetes and Cancer. Diseases. 2022 Jun 29;10(3):37. doi: 10.3390/diseases10030037. PMID: 35892731; PMCID: PMC9326669.