Μεταξύ των πολλών διαφορετικών μοριακών διαύλων για τη μακροζωία, το μονοπάτι της σιρτουΐνης προσελκύει μεγάλη προσοχή. Εάν έχετε ήδη ακούσει για τα συμπληρώματα ριβοσιδίου νικοτιναμίδης και μονονουκλεοτιδίου νικοτιναμίδης, ίσως έχετε ακούσει και για τις σιρτουίνες. Πρόκειται για μια οικογένεια πρωτεϊνών που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην κυτταρική υγεία και τη μακροζωία.
Συνεχίστε να διαβάζετε αυτό το άρθρο για να μάθετε πώς οι σιρτουίνες επηρεάζουν τη μακροζωία και πώς μπορείτε να ενεργοποιήσετε τις σιρτουίνες για να παρατείνετε ενδεχομένως τη διάρκεια της ζωής σας!
Τι είναι οι σιρτουίνες;
Οι σιρτουίνες είναι μια πρωτεϊνική οικογένεια αποακετυλασών που εξαρτώνται από το NAD+, πράγμα που σημαίνει ότι χρειάζονται νικοτιναμιδικό αδενινικό δινουκλεοτίδιο (NAD+) για να λειτουργήσουν.
Υπάρχουν επτά γνωστές σιρτουίνες στα θηλαστικά, οι οποίες ονομάζονται SIRT1 έως SIRT7. Κάθε μία από αυτές έχει διαφορετικό ρόλο. Ρυθμίζουν διάφορες φυσιολογικές διεργασίες, συμπεριλαμβανομένου του μεταβολισμού, της αντίστασης στο στρες και της γονιδιωματικής σταθερότητας.
Ο δίαυλος της σιρτουίνης αναφέρεται στην πραγματικότητα σε όλες τις αντιδράσεις που εκτελούν αυτές οι επτά σιρτουίνες σε διάφορα μέρη των κυττάρων μας. Αυτές είναι οι λειτουργίες:
- SIRT1: Βρίσκεται στον πυρήνα και στο κυτταρόπλασμα. Ρυθμίζει την επιδιόρθωση του DNA, την απόπτωση, τη φλεγμονή και τον μεταβολικό έλεγχο.
- SIRT2: Βρίσκεται κυρίως στο κυτταρόπλασμα και εμπλέκεται στη ρύθμιση του κυτταρικού κύκλου και στην απόκριση στο οξειδωτικό στρες.
- SIRT3, SIRT4 και SIRT5: Βρίσκεται στα μιτοχόνδρια. Αυτές οι σιρτουίνες είναι ζωτικής σημασίας για τη μιτοχονδριακή λειτουργία, την παραγωγή ενέργειας και τη ρύθμιση του μεταβολισμού.
- SIRT6: Βρίσκεται στον πυρήνα και διαδραματίζει βασικό ρόλο στην επιδιόρθωση του DNA, τη γονιδιωματική σταθερότητα και τη ρύθμιση της φλεγμονής.
- SIRT7: Βρίσκεται επίσης στον πυρήνα, συμμετέχει στη βιογένεση των ριβοσωμάτων και στην απόκριση στο στρες.
Σιρτουίνες και μακροζωία
Δεδομένου ότι οι σιρτουίνες συμμετέχουν σε τόσες πολλές σημαντικές κυτταρικές αντιδράσεις, όπως η επιδιόρθωση του DNA, η παραγωγή ενέργειας και η γονιδιωματική σταθερότητα, είναι λογικό να εμπλέκονται με κάποιο τρόπο στη μακροζωία. Παρουσιάζει ενδιαφέρον το ότι υπήρχε πάντα μια διαμάχη όσον αγορά τις σιρτουίνες και το κατά πόσον έχουν πράγματι κάποια σχέση με τη μακροζωία.
Σήμερα, η ιστορία δεν έχει επιλυθεί πλήρως. Ενώ υπάρχει ένας αριθμός μελετών, οι οποίες έχουν διεξαχθεί κυρίως σε ζωικά μοντέλα, που υποστηρίζουν ότι η ενεργοποίηση διαφόρων σιρτουινών παρατείνει τη διάρκεια ζωής, ωστόσο, υπάρχουν επίσης έρευνες που λένε το αντίθετο (1).
Επιστημονικές έρευνες για τις σιρτουίνες και τη μακροζωία
Για παράδειγμα, μια διάσημη επιστημονική εργασία διαπίστωσε ότι το SIRT2 παρατείνει τη διάρκεια ζωής στις μύγες με τρόπο παρόμοιο με τον περιορισμό των θερμίδων (2). Η εργασία αυτή έχει αναφερθεί περισσότερες από δύο χιλιάδες φορές και είναι ευρέως αποδεκτή. Ωστόσο, μικρότερες και πιο άγνωστες μελέτες διαπίστωσαν ότι η πλήρης αφαίρεση του SIRT2 από τις μύγες δεν είχε καμία απολύτως επίδραση στη διάρκεια ζωής τους (3).
Ορισμένες από τις πιο γνωστές μελέτες είναι αυτές των Sinclair και Guarente, από το 1997 και το 2000 (4, 5), οι οποίες ανακάλυψαν ότι το SIRT2 παρατείνει τη διάρκεια ζωής των κυττάρων ζυμομύκητα κατά την αναπαραγωγή. Ωστόσο, αυτό συνέβη μόνο σε κύτταρα ζύμης που είχαν ήδη πολλαπλασιαστεί αρκετές φορές, και τα κύτταρα αυτά είναι πολύ πολύ σπάνια σε έναν πληθυσμό ζυμομυκητών. Είναι αμφίβολο πόσο αναπαραγώγιμο θα ήταν αυτό σε άλλους οργανισμούς, ιδίως στον άνθρωπο.
Παρόμοιες περιπτώσεις συνέβησαν με πολλές άλλες μελέτες μακροζωίας που σχετίζονται με τις σιρτουίνες, όπου τα θετικά αποτελέσματα έπαιρναν πάντα μεγαλύτερη προσοχή, ακόμη και αν δεν μπορούσαν να επαναληφθούν καθόλου. Ένα από τα πιο διάσημα παραδείγματα έχει να κάνει με το συμπλήρωμα διατροφής ρεσβερατρόλη, έναν ενεργοποιητή των σιρτουινών, τον οποίο η εταιρεία GlaxoSmithKline σκόπευε να ονομάσει ως παράγοντα επέκτασης της μακροζωίας στις αρχές της δεκαετίας του 2000.
Δυστυχώς, παρόλο που η ρεσβερατρόλη και άλλες ενώσεις ενεργοποιούν τις σιρτουίνες, κανείς δεν μπόρεσε να αποδείξει ότι αυτή η ενεργοποίηση έχει σχέση με τη μακροζωία. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα αποδειχθεί ποτέ, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει αναπαραχθεί σε ζωικά μοντέλα και δεν έχει ερευνηθεί ποτέ σε κλινικές δοκιμές σε ανθρώπους που αφορούν τη μακροζωία.
Ποια συμπληρώματα αυξάνουν τις σιρτουίνες;
Μετά από αυτό, μπορεί να αναρωτιέστε πώς να αυξήσετε τις σιρτουίνες και ποια συμπληρώματα εκτός από τη ρεσβερατρόλη το κάνουν αυτό. Έχει αποδειχθεί ότι αρκετά συμπληρώματα διατροφής ενεργοποιούν/αυξάνουν τις σιρτουίνες, ή πιο συχνά τη σιρτουίνη SIRT1. Αυτά τα συμπληρώματα συχνά λειτουργούν αυξάνοντας τα επίπεδα του NAD+.
Ακολουθούν τα συμπληρώματα που ισχυρίζονται ότι αυξάνουν τα επίπεδα της σιρτουίνης:
- Ριβοσίδιο νικοτιναμίδης (NR) - Το NR είναι πρόδρομος του NAD+. Η συμπλήρωση με NR αυξάνει τα επίπεδα NAD+, γεγονός που ενισχύει τη δραστηριότητα της σιρτουΐνης.
- Μονονουκλεοτίδιο νικοτιναμίδης (NMN) - Το NMN είναι μια άλλη πρόδρομη ουσία του NAD+ που μετατρέπεται σε NAD+ μέσα στα κύτταρα. Τα υψηλότερα επίπεδα NAD+ ενεργοποιούν τις σιρτουίνες και άλλα ένζυμα που εξαρτώνται από το NAD.
- Ρεσβερατρόλη - μια πολυφαινόλη που έχει αποδειχθεί ότι ενεργοποιεί άμεσα το SIRT1.
- Κουερσετίνη - ενεργοποιεί τις σιρτουίνες και έχει ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες, που μπορούν να μειώσουν το οξειδωτικό στρες.
- Φισετίνη - έχει αποδειχθεί ότι ενεργοποιεί τις σιρτουίνες και βοηθά επίσης στην απομάκρυνση των γερασμένων κυττάρων από το σώμα.
- Βερβερίνη - ενεργοποιεί την AMPK, έναν αισθητήρα ενέργειας στα κύτταρα που μπορεί να ενισχύσει τη δραστηριότητα της σιρτουίνης.
- Κουρκουμίνη - μπορεί να ενεργοποιήσει έμμεσα τις σιρτουίνες μέσω των αντιφλεγμονωδών και αντιοξειδωτικών ιδιοτήτων της.
- Pterostilbene - δομικά παρόμοια με τη ρεσβερατρόλη και ενεργοποιεί το SIRT1 παρόμοια με τη ρεσβερατρόλη.
Πλέον είναι πραγματικά η ιδανική στιγμή για να θέσουμε το σημαντικό ερώτημα, λειτουργούν τα συμπληρώματα σιρτουίνης; Αυτό που μπορούμε να συμπεράνουμε μέχρι στιγμής είναι ότι διάφορα συμπληρώματα μπορούν να ενεργοποιήσουν ή να αυξήσουν τα επίπεδα των σιρτουινών, αλλά δεν γνωρίζουμε πώς ή ακόμη και αν αυτή η ενεργοποίηση των σιρτουινών μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη διάρκεια ζωής.
Ωστόσο, όλα τα συμπληρώματα που αναφέραμε παραπάνω έχουν και άλλα οφέλη για την υγεία. Για παράδειγμα, η αύξηση των επιπέδων NAD+ με τη λήψη NR ή NMN μπορεί να αυξήσει σημαντικά τα επίπεδα της ενέργειάς σας. Η βερβερίνη μπορεί να προκαλέσει αυτοφαγία και να βοηθήσει με τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης και η κουρκουμίνη έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες.
Στο blog μας, έχουμε καλύψει ένα πλήθος διαφορετικών συμπληρωμάτων μακροζωίας. Μπορείτε να διαβάσετε αυτά τα άρθρα εδώ:
- Ποιο είναι καλύτερο, το NMN ή το NR;
- Πότε και πώς πρέπει να πάρεις NMN;
- Βερβερίνη - Οφέλη για την υγεία, δοσολογία και παρενέργειες
- Λήψη συμπληρώματος κουερσετίνης: Δοσολογία, συμβουλές και άλλες σκέψεις
- Γιατί είναι σημαντική η ρεσβερατρόλη;
- Πόση κουρκουμίνη πρέπει να πάρω και γιατί;
Συχνές ερωτήσεις
Ενεργοποιεί η βιταμίνη D τις σιρτουίνες;
Ναι, έχει αποδειχθεί πως ακόμη και η βιταμίνη D επηρεάζει τη δραστηριότητα των σιρτουινών, ιδίως της SIRT1.
Αυξάνει η άσκηση τις σιρτουίνες;
Ναι, είναι γνωστό ότι η άσκηση αυξάνει τη δραστηριότητα και την έκφραση των σιρτουινών (6), ιδίως των SIRT1 και SIRT3, μέσω αυτών των μηχανισμών:
- η άσκηση αυξάνει τα επίπεδα NAD+,
- η άσκηση προκαλεί μεταβολικές αλλαγές που ενεργοποιούν την AMPK, η οποία μπορεί να αυξήσει τη δραστηριότητα της σιρτουίνης,
- η σωματική δραστηριότητα προκαλεί ήπιο οξειδωτικό στρες, το οποίο διεγείρει την έκφραση των σιρτουινών ως μέρος της κυτταρικής απόκρισης στο στρες.
Ποια φαγητά περιέχουν σιρτουίνες;
Οι σιρτουίνες δύσκολα μπορούν να απορροφηθούν από τα περισσότερα τρόφιμα, καθώς βρίσκονται σε ιχνοστοιχεία. Ωστόσο, μπορείτε να φάτε πολλά τρόφιμα που περιέχουν διάφορα αντιοξειδωτικά που μπορούν να ενεργοποιήσουν τις σιρτουίνες. Για παράδειγμα, μπορείτε να τρώτε τρόφιμα που περιέχουν κερκετίνη, βερβερίνη, κουρκουμίνη και άλλα.
Αυτά τα τρόφιμα είναι:
- blueberries,
- πράσινο τσάι,
- κόκκινο κρασί,
- κουρκουμάς,
- μαύρη σοκολάτα και κακάο,
- πράσινα φυλλώδη λαχανικά
- μήλα,
- φράουλα,
- εσπεριδοειδή,
- ελαιόλαδο,
- ξηροί καρποί και σπόροι.
Ο θερμιδικός περιορισμός πιστεύεται ότι επιβραδύνει τη γήρανση μέσω της ενίσχυσης της δραστηριότητας ορισμένων σιρτουινών μέσω της ενεργοποίησης του μονοπατιού AMPK (7). Διαβάστε περισσότερα για το δίαυλο AMPPK εδώ.
Οι σιρτουίνες επιδιορθώνουν το DNA;
Ναι, οι σιρτουίνες παίζουν σημαντικό ρόλο στην επιδιόρθωση του DNA. Ειδικότερα, οι SIRT1 και SIRT6 συμμετέχουν ενεργά στη διατήρηση της γονιδιωματικής σταθερότητας προωθώντας τους μηχανισμούς επιδιόρθωσης του DNA.
Βιβλιογραφικές πηγές:
- Lowe, D. (2023) Speaking of Illusions: Sirtuins and Longevity. Science.
- Rogina B, Helfand SL. Sir2 mediates longevity in the fly through a pathway related to calorie restriction. Proc Natl Acad Sci U S A. 2004 Nov 9;101(45):15998-6003. doi: 10.1073/pnas.0404184101.
- Slade JD, Staveley BE. Extended longevity and survivorship during amino-acid starvation in a Drosophila Sir2 mutant heterozygote. Genome. 2016 May;59(5):311-8. doi: 10.1139/gen-2015-0213.
- Sinclair DA, Guarente L. Extrachromosomal rDNA circles--a cause of aging in yeast. Cell. 1997 Dec 26;91(7):1033-42. doi: 10.1016/s0092-8674(00)80493-6.
- Guarente, L. (2011). Connecting the dots: linking sirtuins and AMPK in metabolism and aging. Developmental Cell 20:e1. doi: 10.1016/j.devcel.2011.04.004
- Vargas-Ortiz K, Pérez-Vázquez V, Macías-Cervantes MH. Exercise and Sirtuins: A Way to Mitochondrial Health in Skeletal Muscle. Int J Mol Sci. 2019 Jun 3;20(11):2717. doi: 10.3390/ijms20112717.
- Watroba M, Szukiewicz D. Sirtuins at the Service of Healthy Longevity. Front Physiol. 2021 Nov 25;12:724506. doi: 10.3389/fphys.2021.724506.