Πίνακας 1. Επισκόπηση των συμπληρωμάτων που υποστηρίζουν τη μακροζωία

Συνένζυμο Q10

Το Συνένζυμο Q10 (CoQ10) είναι ένα φυσικό λιπόφιλο μόριο, το οποίο είναι απαραίτητο σε πολλές ενζυμικές αντιδράσεις στους ζωντανούς οργανισμούς. Στον άνθρωπο και σε άλλα θηλαστικά, εντοπίζεται κυρίως στα μιτοχόνδρια, όπου ο κύριος ρόλος του είναι η μεταφορά ηλεκτρονίων μέσω της αλυσίδας μεταφοράς ηλεκτρονίων που παράγει ενέργεια (1).

Το CoQ10 αποτελείται χημικά από δύο μέρη, έναν δακτύλιο βενζοκινόνης και μια μακρύτερη πολυισοπρενοειδή λιπιδική αλυσίδα. Το CoQ10 χρησιμεύει ως αντιοξειδωτικό που μειώνει τα αντιδραστικά είδη οξυγόνου που μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στα μιτοχόνδρια και στο υπόλοιπο κύτταρο. Όσο λιγότερες οξειδωτικές βλάβες υπάρχουν στο κύτταρο, τόσο μικρότερη είναι η πιθανότητα ανάπτυξης ασθενειών. Ως εκ τούτου, η κύρια ιδέα πίσω από το CoQ10 και τη μακροζωία είναι η έμμεση σύνδεση μεταξύ της παράτασης της ζωής λόγω της μικρότερης συνολικής βλάβης των κυττάρων. Η βλάβη που αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο πρόβλημα θα ήταν η βλάβη του DNA, την οποία το CoQ10 αποτρέπει με επιτυχία, αν και ο μηχανισμός του πώς γίνεται αυτό παραμένει ασαφής (2).

Μέχρι στιγμής, το CoQ10 έχει δοκιμαστεί πολλές φορές ως συμπλήρωμα πρόληψη των βλαβών και της αντιγήρανσης. Μελέτες που έγιναν σε οργανισμούς-μοντέλα, όπως μαγιά, σκουλήκια και τρωκτικά, έδειξαν ότι η χορήγηση συμπληρώματος CoQ10 αύξησε την αντίσταση κατά της οξειδωτικής βλάβης και παρέτεινε τη διάρκεια ζωής σε συσχέτιση μεταξύ τους. Αρκετές μελέτες σε ποντίκια έδειξαν επίσης ότι τα επίπεδα των πρωτεϊνών CoQ μειώνονται με τη γήρανση και ότι το συμπλήρωμα CoQ10 ήταν σε θέση να αυξήσει τα επίπεδά τους στο πλάσμα, το ήπαρ, την καρδιά, τους νεφρούς και τους σκελετικούς μύες (1). Επιπλέον, στα τρωκτικά, η λήψη συμπληρώματος CoQ10 (έως 12 mg/kg σωματικού βάρους) δεν έδειξε μακροχρόνια συσσώρευση στους εν λόγω ιστούς ή παρεμβολή στη φυσιολογική βιολογική παραγωγή του CoQ10. Αυτό αποδείχθηκε και για τους ανθρώπους-ασθενείς, οι οποίοι ανέχθηκαν έως και 3000 mg/ημέρα, παρόλο που η προτεινόμενη δόση είναι έως 1200 mg (3). Ορισμένες μελέτες ανέφεραν ήπια ναυτία και γαστρεντερικά προβλήματα μετά τη λήψη του συμπληρώματος.

Αρκετές μελέτες σχετικά με την επίδραση του συμπληρώματος CoQ10 σε ανθρώπινες δοκιμές έχουν ανακαλύψει τα εξής:

• 1200 mg CoQ10 ημερησίως μείωσαν τους δείκτες οξειδωτικής βλάβης σε 65 ασθενείς που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση (4),
  (4),
• Το CoQ10 μπορεί να ενισχύσει και να βελτιώσει τον αριθμό και την κινητικότητα του σπέρματος και να βελτιώσει την ανδρική γονιμότητα, η οποία επίσης μειώνεται με τη γήρανση (5),
• Το CoQ10 μπορεί να βελτιώσει τους δείκτες διαβήτη και παχυσαρκίας (6, 7),
• Η λήψη συμπληρώματος CoQ10 και σεληνίου σε συνδυασμό μπορεί να βελτιώσει τη διάρκεια της υγείας και την καρδιαγγειακή θνησιμότητα στους ηλικιωμένους (8).

Μέχρι στιγμής, μελέτες σε ανθρώπους δείχνουν ότι η η λήψη συμπληρώματος CoQ10 μπορεί να βελτιώσει τη μακροζωία βελτιώνοντας τη συνολική υγεία των ασθενών που πάσχουν από διαβήτη, παχυσαρκία και καρδιαγγειακές παθήσεις. Η γονιμότητα θα μπορούσε επίσης να βελτιωθεί, γεγονός που παρατείνει τη ζωή μέσω γενεών.

Βιβλιογραφία:

1. Díaz-Casado ME, Quiles JL, Barriocanal-Casado E, González-García P, Battino M, López LC, Varela-López A. The Paradox of Coenzyme Q10 in Aging. Nutrients. 2019 Sep 14;11(9):2221. doi: 10.3390/nu11092221. 
2. Tomasetti M, Alleva R, Borghi B, Collins AR. In vivo supplementation with coenzyme Q10 enhances the recovery of human lymphocytes from oxidative DNA damage. FASEB J. 2001 Jun;15(8):1425-7. doi: 10.1096/fj.00-0694fje. 
3. Hidaka T, Fujii K, Funahashi I, Fukutomi N, Hosoe K. Safety assessment of coenzyme Q10 (CoQ10). Biofactors. 2008;32(1-4):199-208. doi: 10.1002/biof.5520320124.
4.  Rivara MB, Yeung CK, Robinson-Cohen C, Phillips BR, Ruzinski J, Rock D, Linke L, Shen DD, Ikizler TA, Himmelfarb J. Effect of Coenzyme Q10 on Biomarkers of Oxidative Stress and Cardiac Function in Hemodialysis Patients: The CoQ10 Biomarker Trial. Am J Kidney Dis. 2017 Mar;69(3):389-399. doi: 10.1053/j.ajkd.2016.08.041. 
5. Salas-Huetos A, Rosique-Esteban N, Becerra-Tomás N, Vizmanos B, Bulló M, Salas-Salvadó J. The Effect of Nutrients and Dietary Supplements on Sperm Quality Parameters: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Clinical Trials. Adv Nutr. 2018 Nov 1;9(6):833-848. doi: 10.1093/advances/nmy057.
6. Moradi M, Haghighatdoost F, Feizi A, Larijani B, Azadbakht L. Effect of Coenzyme Q10 Supplementation on Diabetes Biomarkers: a Systematic Review and Meta-analysis of Randomized Controlled Clinical Trials. Arch Iran Med. 2016 Aug;19(8):588-96. PMID: 27544369.
7. Raygan F, Rezavandi Z, Dadkhah Tehrani S, Farrokhian A, Asemi Z. The effects of coenzyme Q10 administration on glucose homeostasis parameters, lipid profiles, biomarkers of inflammation and oxidative stress in patients with metabolic syndrome. Eur J Nutr. 2016 Dec;55(8):2357-2364. doi: 10.1007/s00394-015-1042-7. 
8. Johansson P, Dahlström Ö, Dahlström U, Alehagen U. Improved Health-Related Quality of Life, and More Days out of Hospital with Supplementation with Selenium and Coenzyme Q10 Combined. Results from a Double-Blind, Placebo-Controlled Prospective Study. J Nutr Health Aging. 2015 Nov;19(9):870-7. doi: 10.1007/s12603-015-0509-9.

Αλφα-λιποϊκό οξύ / R-λιποϊκό οξύ

Το άλφα ή R-λιποϊκό οξύ είναι ένας μεταβολίτης που παράγεται φυσικά από τα μιτοχόνδρια στα κύτταρά μας, αλλά φυσικά σε μικρές ποσότητες. Φυσιολογικά, είναι διαλυτό τόσο σε λιπιδικό όσο και σε υδάτινο περιβάλλον και λειτουργεί ως αντιοξειδωτικό. Πιάνοντας και εξουδετερώνοντας τα αντιδραστικά είδη οξυγόνου, το R-λιποϊκό οξύ προστατεύει τον οργανισμό από τις βλαβερές δράσεις τους, όπως η καταστροφή του DNA ή η αποσταθεροποίηση των σηματοδοτικών μορίων. Το άλφα-λιποϊκό οξύ αναγεννά επίσης τις βιταμίνες C και Ε, οι οποίες είναι επίσης σημαντικά αντιοξειδωτικά (1).

Το R-λιποϊκό οξύ έχει γίνει πρόσφατα πολύ δημοφιλές ως συμπλήρωμα διατροφής που μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της υγείας και στην παράταση της διάρκειας ζωής. Οι έρευνες που πραγματοποιήθηκαν σε ανθρώπους δείχνουν ότι το R-λιποϊκό οξύ παρουσιάζει εξαιρετικές δυνατότητες και καλά αποτελέσματα στους ακόλουθους τομείς:

• Διαβήτης - το α-λιποϊκό οξύ μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση τυπικών συμπτωμάτων και συνεπειών του διαβήτη, όπως η μειωμένη όραση, όπου 300 mg συμπληρώματος α-λιποϊκού οξέος βοήθησαν μετά από 3 μήνες χορήγησης (2)

• Νόσος Αλτσχάιμερ - η λήψη 600 mg α-λιποϊκού οξέος κατά τη διάρκεια ενός έτους επιβράδυνε την εξέλιξη της νόσου Αλτσχάιμερ σε 48 ασθενείς (3),

• απώλεια βάρους - μελέτες σε ανθρώπους έδειξαν ότι το άλφα-λιποϊκό οξύ μπορεί να βελτιώσει ελαφρώς την απώλεια βάρους (απώλεια 1,6 kg μετά από συμπλήρωμα 1200 mg για μερικές εβδομάδες) (4),

• μεταβολικό σύνδρομο - μια σειρά μελετών που πραγματοποιήθηκαν σε ανθρώπους έδειξαν ότι η συμπληρωματική χορήγηση R-λιποϊκού οξέος μπορεί να μειώσει τα επίπεδα γλυκόζης νηστείας, τριγλυκεριδίων και αντίστασης στην ινσουλίνη (5, 6),

• περιποίηση του δέρματος - η εφαρμογή κρεμών που περιέχουν άλφα-λιποϊκό οξύ παρείχε προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία και μείωσε την εμφάνιση της γήρανσης του δέρματος σε δοκιμές σε ανθρώπους (7).

Σε γενικές γραμμές, η μέγιστη δόση R-λιποϊκού οξέος που μπορεί να δεχτεί καλά ο ανθρώπινος οργανισμός είναι 2400 mg (6), αλλά οι μέσες ποσότητες που συμπληρώνονται καθημερινά κυμαίνονταν μεταξύ 300-600 mg ημερησίως. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι άνθρωποι που έλαβαν R-λιποϊκό οξύ είχαν ελαφριά ναυτία ή εμφάνισαν εξάνθημα. Οι μελέτες δεν έδειξαν ότι μια αυξημένη ποσότητα συμπληρώματος R-λιποϊκού οξέος παρουσίασε πιο θετικά αποτελέσματα. Η σωστή δόση για συγκεκριμένο σκοπό θα πρέπει να καθορίζεται από τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης.

Βιβλιογραφία:

1. Nguyen, H., Gupta, V. (2022) Alpha-Lipoic Acid. StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. 
2. Gębka A, Serkies-Minuth E, Raczyńska D. Effect of the administration of alpha-lipoic acid on contrast sensitivity in patients with type 1 and type 2 diabetes. Mediators Inflamm. 2014;2014:131538. doi: 10.1155/2014/131538.
3. Maczurek A, Hager K, Kenklies M, Sharman M, Martins R, Engel J, Carlson DA, Münch G. Lipoic acid as an anti-inflammatory and neuroprotective treatment for Alzheimer's disease. Adv Drug Deliv Rev. 2008 Oct-Nov;60(13-14):1463-70. doi: 10.1016/j.addr.2008.04.015.
4. Namazi N, Larijani B, Azadbakht L. Alpha-lipoic acid supplement in obesity treatment: A systematic review and meta-analysis of clinical trials. Clin Nutr. 2018 Apr;37(2):419-428. doi: 10.1016/j.clnu.2017.06.002.
5. Akbari M, Ostadmohammadi V, Lankarani KB, Tabrizi R, Kolahdooz F, Khatibi SR, Asemi Z. The effects of alpha-lipoic acid supplementation on glucose control and lipid profiles among patients with metabolic diseases: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Metabolism. 2018 Oct;87:56-69. doi: 10.1016/j.metabol.2018.07.002. 
6. Mendoza-Núñez VM, García-Martínez BI, Rosado-Pérez J, Santiago-Osorio E, Pedraza-Chaverri J, Hernández-Abad VJ. The Effect of 600 mg Alpha-lipoic Acid Supplementation on Oxidative Stress, Inflammation, and RAGE in Older Adults with Type 2 Diabetes Mellitus. Oxid Med Cell Longev. 2019 Jun 12;2019:3276958. doi: 10.1155/2019/3276958.
7. Cremer DR, Rabeler R, Roberts A, Lynch B. Safety evaluation of alpha-lipoic acid (ALA). Regul Toxicol Pharmacol. 2006 Oct;46(1):29-41. doi: 10.1016/j.yrtph.2006.06.004. 

Trimethylglycine (Betaine)

Betaine or trimethylglycine (TMG) is a natural compound produced by our bodies. It is also present in plants (like beets), animals, and microorganisms. Chemically, it has a glycine base with three methyl groups attached. TMG is an important metabolite in our cells, which takes part in DNA methylation by donating its methyl groups and converting homocysteine to methionine (1).

As a supplement, TMG has shown positive results in the following areas (human studies):

• lowers levels of homocysteine in healthy people (2),
• decreases insulin resistance and prevents the development of diabetes (3).

Most studies done on humans have tested up to 10 or 15 grams of TMG daily and found it safe, with possible milder side effects. Taking higher doses of TMG (10 g daily) will result in some gastrointestinal side effects, such as:

• nausea,
• vomiting,
• diarrhea,
• cramping. 

In rare cases, taking higher doses of TMG can result in fluid build-up around the brain, which can cause cerebral edema (4).

People who take NMN as a supplement sometimes also take TMG, because high production of NAD+ from NMN can exhaust methyl groups in the cells. Therefore, TMG taken additionally can provide replacement of those methyl groups. 

Βιβλιογραφία:

1. Arumugam MK, Paal MC, Donohue TM Jr, Ganesan M, Osna NA, Kharbanda KK. Beneficial Effects of Betaine: A Comprehensive Review. Biology (Basel). 2021 May 22;10(6):456. doi: 10.3390/biology10060456.
2. McRae MP. Betaine supplementation decreases plasma homocysteine in healthy adult participants: a meta-analysis. J Chiropr Med. 2013 Mar;12(1):20-5. doi: 10.1016/j.jcm.2012.11.001.
3. Gao X, Wang Y, Sun G. High dietary choline and betaine intake is associated with low insulin resistance in the Newfoundland population. Nutrition. 2017 Jan;33:28-34. doi: 10.1016/j.nut.2016.08.005.
4. LiverTox: Clinical and Research Information on Drug-Induced Liver Injury [Internet]. Bethesda (MD): National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases; 2012-. Betaine.

Σπερμιδίνη

Spermidine is a fairly new supplement that quickly became famous for its apparent ability to prolong the human lifespan. It is a naturally produced amide compound present in all living organisms but in small concentrations, which continue to deplete even further as we age. Research showed that people who live over a hundred years present with spermidine concentrations similar to those of young healthy people. 

The role of spermidine in the physiological processes in our bodies is complex. It is involved in DNA and RNA stabilization, cell growth and division, and regulation of gene expression. One of the most important processes it plays a role in is autophagy, a controlled process in which a body removes old and damaged cells or cell parts, or reuses them for other purposes, making less way for disease development or complete degradation (1). This could possibly be one of the ways in which spermidine reverses aging in humans, even though that hasn’t been cleared yet. 

So far, research done on human subjects shows that daily supplementation of spermidine helps improve longevity. One trial performed on 829 participants (ages 45-84), with a 13-year-later follow-up study, showed that nutrition rich in spermidine improved longevity among participants. However, in this study, the exact concentration of spermidine was not tested in the laboratory (2). 

A study done on 30 participants, ages 60 to 80, showed a daily intake of 1.2 mg of spermidine over a period of 3 months had no adverse effects, was well tolerated, and was overall safe (3). 

Literature:

1. Madeo F, Bauer MA, Carmona-Gutierrez D, Kroemer G. Spermidine: a physiological autophagy inducer acting as an anti-aging vitamin in humans? Autophagy. 2019 Jan;15(1):165-168. doi: 10.1080/15548627.2018.1530929.
2. Kiechl S, Pechlaner R, Willeit P, Notdurfter M, Paulweber B, Willeit K, Werner P, Ruckenstuhl C, Iglseder B, Weger S, Mairhofer B, Gartner M, Kedenko L, Chmelikova M, Stekovic S, Stuppner H, Oberhollenzer F, Kroemer G, Mayr M, Eisenberg T, Tilg H, Madeo F, Willeit J. Higher spermidine intake is linked to lower mortality: a prospective population-based study. Am J Clin Nutr. 2018 Aug 1;108(2):371-380. doi: 10.1093/ajcn/nqy102.
3. Schwarz C, Stekovic S, Wirth M, Benson G, Royer P, Sigrist SJ, Pieber T, Dammbrueck C, Magnes C, Eisenberg T, Pendl T, Bohlken J, Köbe T, Madeo F, Flöel A. Safety and tolerability of spermidine supplementation in mice and older adults with subjective cognitive decline. Aging (Albany NY). 2018 Jan 8;10(1):19-33. doi: 10.18632/aging.101354.

Apigenin

Apigenin is a flavone compound naturally found in plants like parsley, chamomile, and celery. It is one of the most known and potent antioxidants which we can only consume in small amounts through food. For that reason, apigenin became a popular dietary supplement with many potential health uses. Unfortunately, apigenin is hardly soluble in water environments, so its application needs to be through nanobodies, liposomes, or micelles (1).

Clinical studies performed on human subjects showed that apigenin:

• improves cognitive function of Alzheimer’s patients after a year of double daily application (unknown dosage, only abstract available in English) (2),
• improves daytime functioning and insomnia (270 mg of chamomile tablets supplementation) (3),
• reduced anxiety and depression symptoms (500 mg of chamomile extract that contains apigenin 3x a day) (4),
• reduces the need for analgesics for knee osteoarthritis (applying apigenin-rich chamomile oil to knees 3x a day for 3 weeks) (5).

Other studies that were performed on animal models, like mice and rats, showed great potential in the application against diabetes, obesity, and cancer. Several studies done on mice also showed the application of apigenin can prolong the lifespan, by inhibiting the activity of an enzyme called CD38. Mice that had less expression of CD38 lived longer than their counterparts and were more resistant to high-fat diets (6).

CD38 uses NAD+, a molecule critical for proper cell functioning and energy synthesis, which gets more and more depleted as we get older. CD38 also uses more of the NAD+ as we get older as well. Therefore, by inhibiting its function, apigenin could ensure there is enough NAD+ left in the cell for other crucial processes, like supplying energy and stopping mitochondrial dysfunction. This effect, however, was not tested on humans yet. 

Regarding dosage, there are also not enough data, especially for pure apigenin. It was mostly administered through chamomile extract, which is rich in apigenin. Dried chamomile contains approximately 3.5 mg of apigenin per gram of dried chamomile flowers (7). In the studies mentioned above, all subjects tolerated apigenin/chamomile extract/oil well, with no adverse effects. 

Βιβλιογραφία:

1. Salehi B, Venditti A, Sharifi-Rad M, Kręgiel D, Sharifi-Rad J, Durazzo A, Lucarini M, Santini A, Souto EB, Novellino E, Antolak H, Azzini E, Setzer WN, Martins N. The Therapeutic Potential of Apigenin. Int J Mol Sci. 2019 Mar 15;20(6):1305. doi: 10.3390/ijms20061305.
2. de Font-Réaulx Rojas E, Dorazco-Barragan G. Estabilización clínica en enfermedades neurodegenerativas: estudio clínico en fase II [Clinical stabilisation in neurodegenerative diseases: clinical study in phase II]. Rev Neurol. 2010 May 1;50(9):520-8. Spanish. PMID: 20443170.
3. Zick SM, Wright BD, Sen A, Arnedt JT. Preliminary examination of the efficacy and safety of a standardized chamomile extract for chronic primary insomnia: a randomized placebo-controlled pilot study. BMC Complement Altern Med. 2011 Sep 22;11:78. doi: 10.1186/1472-6882-11-78.
4. Amsterdam JD, Shults J, Soeller I, Mao JJ, Rockwell K, Newberg AB. Chamomile (Matricaria recutita) may provide antidepressant activity in anxious, depressed humans: an exploratory study. Altern Ther Health Med. 2012 Sep-Oct;18(5):44-9. PMID: 22894890.
5. Shoara R, Hashempur MH, Ashraf A, Salehi A, Dehshahri S, Habibagahi Z. Efficacy and safety of topical Matricaria chamomilla L. (chamomile) oil for knee osteoarthritis: A randomized controlled clinical trial. Complement Ther Clin Pract. 2015 Aug;21(3):181-7. doi: 10.1016/j.ctcp.2015.06.003.
6. Escande C, Nin V, Price NL, Capellini V, Gomes AP, Barbosa MT, O'Neil L, White TA, Sinclair DA, Chini EN. Flavonoid apigenin is an inhibitor of the NAD+ ase CD38: implications for cellular NAD+ metabolism, protein acetylation, and treatment of metabolic syndrome. Diabetes. 2013 Apr;62(4):1084-93. doi: 10.2337/db12-1139.
7. Shankar E, Goel A, Gupta K, Gupta S. Plant flavone apigenin: An emerging anticancer agent. Curr Pharmacol Rep. 2017 Dec;3(6):423-446. doi: 10.1007/s40495-017-0113-2.