Spermidyna a zdrowie – korzyści, dawkowanie i skutki uboczne

Spermidyna jest tylko jedną z poliamin występujących naturalnie w prawie wszystkich żywych komórkach i stopniowo zyskuje na znaczeniu w badaniach nad odżywianiem i długowiecznością. Spermidyna odgrywa kluczową rolę w wielu procesach biologicznych, które mogą przyczyniać się do poprawy zdrowia człowieka, a nawet potencjalnie wydłużyć jego życie.

W tym artykule omówiono korzyści zdrowotne wynikające ze stosowania spermidyny, jej dawkowanie oraz potencjalne skutki uboczne suplementacji.

Czym jest spermidyna?

Spermidyna jest niezbędnym związkiem poliaminowym, niezbędnym do wzrostu komórek, różnicowania i apoptozy, czyli programowanej śmierci komórkowej. Po raz pierwszy zidentyfikowana w ludzkim nasieniu, spermidyna występuje w wielu produktach spożywczych, takich jak:

• soja,
• grzyby,
• dojrzały ser,
• kiełki pszenicy.

Spermidyna należy do szerszej grupy związków zwanych poliaminami, wraz z putrescyną i sperminą, które aktywnie uczestniczą w procesach komórkowych i są niezbędnym składnikiem dla zdrowia i długowieczności.¹

Funkcje spermidyny w organizmie

Spermidyna, będąca poliaminą, jest związana z wieloma ważnymi procesami biologicznymi:^2-3

• Metabolizm komórkowy: Spermidyna wspomaga szereg procesów metabolicznych, w tym metabolizm kwasów nukleinowych (szczególnie syntezę DNA i RNA). Procesy te są niezbędne do podziału i naprawy komórek, a tym samym promują zdrowie komórek i ogólnie życie.
• Autofagia: Najbardziej uderzającą rolą spermidyny jest to, że indukuje autofagię – proces, w którym komórki niszczą i odzyskują części, które uległy uszkodzeniu lub przestały funkcjonować. Jest to ważne dla ekspansji i odbudowy komórek, chroniąc je przed większością chorób związanych z wiekiem. Wykazano również, że spermidyna jako środek wzmacniający autofagię usuwa uszkodzone i nienaturalne prekursory, co poprawia zdrowie komórek i przyczynia się do przedłużenia życia.
• Funkcja mitochondriów: Wykazano, że poliaminy, a w szczególności spermidyna, chronią mitochondria i komórki. Mitochondria są uważane za fabryki energii komórkowej i utrzymują wydajność energetyczną, jednocześnie podtrzymując ogólną aktywność komórki.⁴

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat autofagii, przeczytaj nasz artykuł: „Rola autofagii w zdrowiu i długowieczności”.

Spermidyna – korzyści zdrowotne

1. Długowieczność

Wiele badań naukowych wskazuje, że spermidyna może mieć związek z wydłużeniem życia. W dużym badaniu kohortowym, w którym uczestnicy byli obserwowani przez dziesięć lat, naukowcy odkryli pozytywną korelację między wyższym spożyciem spermidyny w diecie a wydłużeniem życia. Wyższe spożycie spermidyny w diecie w porównaniu z niższym spożyciem było silnie związane ze zmniejszeniem ryzyka śmiertelności.

Chociaż mechanizm tego działania jest nadal przedmiotem badań, dane te wskazują, że spermidyna jest ważną cząsteczką biorącą udział w zdrowym starzeniu się i długowieczności.⁵

2. Zdrowie układu sercowo-naczyniowego

Nowe badania wykazały silną odwrotną korelację między spożyciem spermidyny w diecie a rozwojem chorób układu sercowo-naczyniowego, w tym niewydolności serca.

Wyższe spożycie spermidyny wiąże się z niższym ciśnieniem krwi, a tym samym niższym stężeniem biomarkerów chorób serca. Dowody te mogą sugerować, że spożywanie pokarmów bogatych w spermidynę może chronić układ sercowo-naczyniowy, a tym samym zmniejszać częstość występowania chorób serca.⁶

3. Neuroprotekcja i funkcje poznawcze

Wykazano, że spermidyna może poprawiać funkcjonowanie mózgu, szczególnie u osób starszych.

W jednym z badań oceniano skuteczność suplementacji spermidyną w poprawie pamięci u osób starszych zagrożonych chorobą Alzheimera. W tym randomizowanym, podwójnie ślepym badaniu kontrolowanym uczestnicy przez trzy miesiące otrzymywali ekstrakt roślinny bogaty w spermidynę lub placebo.

Wyniki wykazały, że uczestnicy, którzy otrzymywali spermidynę, odnotowali umiarkowaną poprawę pamięci w porównaniu z grupą placebo. Sugeruje to, że spermidyna może mieć korzystny wpływ na funkcje poznawcze osób starszych poprzez stymulowanie procesów neuromodulacyjnych w mózgu.⁷

4. Zdrowie włosów i skóry

Poprawa wzrostu włosów i ogólnego stanu ich zdrowia jest związana ze spermidyną. Wykazano, że może ona stymulować wzrost komórek i zapobiegać ich uszkodzeniom, a tym samym zapobiegać wypadaniu włosów i sprzyjać wzrostowi grubszych, zdrowszych włosów.

Ponadto, dzięki roli spermidyny w zdrowiu komórek, poprawia się również stan skóry, co skutkuje młodszym wyglądem.⁸

Źródła spermidyny w pożywieniu

Spermidyna występuje naturalnie w różnych produktach spożywczych, zwłaszcza pochodzenia roślinnego. Oto kilka bogatych źródeł spermidyny:⁹

• Produkty sojowe: Produkty spożywcze, takie jak natto, mają wysoką zawartość spermidyny, a każda porcja zawiera 9,7 grama spermidyny.
• Zielony groszek: Kolejne źródło tej korzystnej poliaminy, zawierające 9,1 mg spermidyny w porcji 140 gramów.
• Grzyby: W szczególności grzyby shiitake, zawierające około 4,4 mg na 50 gramów.
• Pełnoziarniste produkty: Zawierają różne ilości spermidyny.
• Brokuły: Warzywo krzyżowe o znacznej zawartości spermidyny, około 3,6 mg na 100 gramów.
• Dojrzałe sery: Takie jak cheddar i parmezan, zawierają wysokie poziomy spermidyny, 2 mg na porcję.

Dodanie pokarmów bogatych w spermidynę do diety jest również naturalnym sposobem na zwiększenie poziomu spermidyny.

Spermidyna – zalecana dawka

Obecnie nie ma oficjalnych zaleceń dotyczących dziennego spożycia spermidyny, ponieważ badania nad nią są wciąż w początkowej fazie. Jednak Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności zaleca, aby nie przekraczać dziennej dawki 6 mg.¹⁰ Wytyczne te pomagają zapobiegać potencjalnym skutkom ubocznym i zapewniają bezpieczny poziom spożycia.

Chociaż źródła spermidyny w pożywieniu wydają się zapewniać wystarczające spożycie, osoby, które chcą uzyskać jeszcze większe ilości lub mają określone obawy dotyczące zdrowia, mogą uznać suplementację za dobry pomysł.

Przed dodaniem nowego suplementu należy jednak skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia odpowiedniej dawki i sprawdzenia, czy można go łączyć z obecnie przyjmowanymi lekami.

Spermidyna – skutki uboczne

Spermidyna jest uważana za ogólnie bezpieczną, gdy jest spożywana w ilościach powszechnie występujących w pożywieniu. Do tej pory nie ma żadnych wskazówek, że suplementacja spermidyny powoduje jakiekolwiek poważne skutki uboczne.¹¹ Jednak, podobnie jak w przypadku każdego innego suplementu, należy zachować ostrożność, zwłaszcza w przypadku wysokich dawek.

Inne możliwe działania niepożądane (choć niezwykle rzadkie) mogą obejmować zaburzenia żołądkowo-jelitowe, z objawami wzdęć lub nudności u niektórych osób. Najlepiej jest monitorować reakcję fizjologiczną po rozpoczęciu stosowania jakiegokolwiek suplementu diety i w przypadku wystąpienia negatywnych skutków należy zmienić dawkę lub przerwać stosowanie.

Podsumowanie

Spermidyna, choć nie jest tak powszechnie znana jak inne składniki odżywcze, ma znaczny potencjał w zakresie poprawy zdrowia. Jej funkcje w metabolizmie komórkowym, autofagii i aktywności mitochondriów podkreślają jej kluczową rolę w utrzymaniu ogólnego stanu zdrowia i potencjalnym wydłużeniu życia.

Pozytywny wpływ spermidyny na starzenie się, zdrowie układu sercowo-naczyniowego, funkcje poznawcze oraz zdrowie włosów i skóry sprawia, że jest to interesujący składnik odżywczy, który zasługuje na dalsze badania.

Źródła:

1. Bardócz, S., Duguid, T. J., Brown, D. S., Grant, G., Pusztai, A., White, A., & Ralph, A. (1995). The importance of dietary polyamines in cell regeneration and growth. The British journal of nutrition, 73(6), 819–828. https://doi.org/10.1079/bjn19950087.
2. Igarashi, K., & Kashiwagi, K. (2010). Modulation of cellular function by polyamines. The international journal of biochemistry & cell biology, 42(1), 39–51. https://doi.org/10.1016/j.biocel.2009.07.009.
3. Pegg A. E. (2016). Functions of Polyamines in Mammals. The Journal of biological chemistry, 291(29), 14904–14912. https://doi.org/10.1074/jbc.R116.731661.
4. Madeo, F., Eisenberg, T., Pietrocola, F., & Kroemer, G. (2018). Spermidine in health and disease. Science (New York, N.Y.), 359(6374), eaan2788. https://doi.org/10.1126/science.aan2788.
5. Kiechl, S., Pechlaner, R., Willeit, P., Notdurfter, M., Paulweber, B., Willeit, K., Werner, P., Ruckenstuhl, C., Iglseder, B., Weger, S., Mairhofer, B., Gartner, M., Kedenko, L., Chmelikova, M., Stekovic, S., Stuppner, H., Oberhollenzer, F., Kroemer, G., Mayr, M., . . . Willeit, J. (2018). Higher spermidine intake is linked to lower mortality: a prospective population-based study. American Journal of Clinical Nutrition, 108(2), 371–380. https://doi.org/10.1093/ajcn/nqy102.
6. Eisenberg, T., Abdellatif, M., Schroeder, S., Primessnig, U., Stekovic, S., Pendl, T., Harger, A., Schipke, J., Zimmermann, A., Schmidt, A., Tong, M., Ruckenstuhl, C., Dammbrueck, C., Gross, A. S., Herbst, V., Magnes, C., Trausinger, G., Narath, S., Meinitzer, A., Hu, Z., … Madeo, F. (2016). Cardioprotection and lifespan extension by the natural polyamine spermidine. Nature medicine, 22(12), 1428–1438. https://doi.org/10.1038/nm.4222.
7. Wirth, M., Benson, G., Schwarz, C., Köbe, T., Grittner, U., Schmitz, D., Sigrist, S. J., Bohlken, J., Stekovic, S., Madeo, F., & Flöel, A. (2018). The effect of spermidine on memory performance in older adults at risk for dementia: A randomized controlled trial. Cortex; a journal devoted to the study of the nervous system and behavior, 109, 181–188. https://doi.org/10.1016/j.cortex.2018.09.014.
8. Ramot, Y., Tiede, S., Bíró, T., Abu Bakar, M. H., Sugawara, K., Philpott, M. P., Harrison, W., Pietilä, M., & Paus, R. (2011). Spermidine promotes human hair growth and is a novel modulator of human epithelial stem cell functions. PloS one, 6(7), e22564. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0022564.
9. Atiya Ali, M., Poortvliet, E., Strömberg, R., & Yngve, A. (2011). Polyamines in foods: development of a food database. Food & nutrition research, 55, 10.3402/fnr.v55i0.5572. https://doi.org/10.3402/fnr.v55i0.5572.
10.  European Commission Notifications of Novel Foods under the Former Novel Food Regulation. [(accessed on 14 September 2024)]. Available online: https://ec.europa.eu/food/safety/novel_food/authorisations/list_authorisations_en.
11.  Schwarz, C., Stekovic, S., Wirth, M., Benson, G., Royer, P., Sigrist, S. J., Pieber, T., Dammbrueck, C., Magnes, C., Eisenberg, T., Pendl, T., Bohlken, J., Köbe, T., Madeo, F., & Flöel, A. (2018). Safety and tolerability of spermidine supplementation in mice and older adults with subjective cognitive decline. Aging, 10(1), 19–33. https://doi.org/10.18632/aging.101354.